Papież Franciszek nie żyje. Anegdoty, ciekawostki, kontrowersje

Papież Franciszek zmarł 21 kwietnia 2025 roku po ponad 12 latach pontyfikatu. Był znany zarówno z niezwykłej prostoty i bliskości wobec ludzi, jak i z kontrowersyjnych decyzji, które wstrząsały konserwatywną częścią Kościoła. Jego życie pełne było nietuzinkowych anegdot i poważnych reform, które odmieniły oblicze Watykanu.

1. Franciszek zanim został papieżem

Bramkarz i chemik: Jorge Bergoglio dorabiał jako wykidajło w nocnym klubie i był technikiem chemicznym. Jak wspominają źródła, młody Bergoglio nie tylko studiował chemię, ale także dorabiał jako ochroniarz, co jest niezwykle nietypowe w historii papieży.

Miłośnik tanga i futbolu: Bergoglio miał pasję do tanga, kultowego tańca Argentyny, oraz był wiernym kibicem drużyny San Lorenzo, regularnie płacąc składki członkowskie i uczestnicząc w meczach przed objęciem papiestwa.

Od nieszczęśliwej miłości do kapłaństwa: W młodości Jorge zażartował do swojej sympatii, że jeśli się z nią nie ożeni, zostanie księdzem. Ten żart okazał się proroczy i zaprowadził go ostatecznie do seminarium duchownego.

Zdrowotne wyzwanie: W wieku 21 lat Bergoglio przeszedł poważną operację usunięcia części płuca, co nie przeszkodziło mu jednak w późniejszej aktywności duszpasterskiej i licznych podróżach.

2. Skromność w Watykanie i ciekawostki

Osobisty rachunek hotelowy: Bezpośrednio po wyborze na papieża, Franciszek udał się osobiście do hotelu, w którym wcześniej mieszkał, aby uregulować rachunek za pobyt, czym zszokował personel.

Telefon do kioskarza: Po wyborze zadzwonił do kiosku w Buenos Aires, by osobiście odwołać prenumeratę gazety, pokazując niezwykłą troskę o zwykłe, codzienne obowiązki.

Zwykły człowiek w Watykanie: Nawet jako arcybiskup Bergoglio sam gotował i zmywał po sobie naczynia, podkreślając swoją niezależność i prostotę w codziennym życiu.

Odrzucenie papieskiego przepychu: Franciszek odmówił zamieszkania w luksusowych apartamentach papieskich, zamiast tego wybrał prosty pokój w Domu św. Marty, a czerwone, tradycyjne papieskie buty zastąpił własnymi, skromnymi trzewikami.

Papieskie kontenery dla ubogich: W Watykanie, z inicjatywy papieża, postawiono specjalne kontenery z prysznicami i toaletami dla osób bezdomnych (2014). Inspiracją była rozmowa jego jałmużnika, arcybiskupa Konrada Krajewskiego, z bezdomnym mężczyzną, który odmówił wspólnej kolacji, tłumacząc: „Pachnę”. Papież natychmiast polecił zainstalować prysznice w publicznych toaletach dla pielgrzymów.

Buty z taniego sklepu: Franciszek kupił swoje znane, czarne buty... w zwykłym sklepie obuwniczym w Buenos Aires. Nie były robione na zamówienie, nie były też nowe – po prostu wygodne. 

W listopadzie 2024 roku Franciszek przekazał nową parę butów bezdomnemu mężczyźnie o imieniu Giuseppe, który od lat mieszkał na ulicy. Buty zostały wcześniej podarowane papieżowi.

Auto bez blichtru: Zamiast papieskiej limuzyny wybierał używane auto marki Ford Focus, z którego korzystał na co dzień w Watykanie.

Schronienie dla bezdomnych: W 2015 roku w pobliżu Watykanu otwarto schronisko „Dar Miłosierdzia”, które zapewniało nie tylko nocleg, ale także pomoc medyczną i opiekę psychologiczną dla około 50 osób.

Dzwonił do szpitala w Gazie: W czasie jednego z ostrzałów, Franciszek zadzwonił osobiście do szpitala w Strefie Gazy, by zapewnić o swojej modlitwie i wsparciu.

Aplikacja „Click to Pray”: Papież promował nowoczesną technologię – korzystał z aplikacji mobilnej do wspólnej modlitwy na całym świecie.

Internet to dar: Nazywał internet „darem Bożym”, podkreślając, że może służyć dialogowi i edukacji, o ile nie prowadzi do izolacji.

Zamień kanapę na buty: Podczas Światowych Dni Młodzieży w Krakowie w 2016 roku apelował: „Nie jesteśmy tu po to, by 'kanapować' życia. (...) Jezus nie jest Panem komfortu, lecz Panem ryzyka. Rzuca nam wyzwanie, byśmy zostawili ślady.”

O sztucznej inteligencji: W ostatnich latach wypowiadał się na temat AI, wskazując, że „maszyny nigdy nie mogą zastąpić sumienia”, a rozwój technologii powinien iść w parze z etyką i troską o człowieka.

Goście z pierwszych stron gazet: Przyjął w Watykanie m.in. Bono, Angelinę Jolie, Leonardo DiCaprio, a także piłkarzy z reprezentacji Argentyny i Włoch.

3. Ważne i kontrowersyjne reformy Franciszka

Rewolucja w kwestii rozwodników: Franciszek w dokumencie "Amoris Laetitia" dopuścił możliwość przystępowania do komunii przez osoby rozwiedzione w nowych związkach po indywidualnym rozeznaniu, co wzbudziło wielkie kontrowersje wśród konserwatywnych hierarchów.

Otwartość wobec homoseksualistów: Znana na całym świecie stała się wypowiedź Franciszka „Kim ja jestem, by sądzić?”, odnosząca się do osób homoseksualnych, pokazując jego dążenie do inkluzywności i akceptacji w Kościele. 

Błogosławieństwo pary jednopłciowej: Papież Franciszek pobłogosławił w prywatnym spotkaniu parę homoseksualną, co było bezprecedensowym gestem w historii Kościoła. Choć nie była to formalna aprobata sakramentu małżeństwa, ten symboliczny akt pokazał jego otwartość i duszpasterską troskę wobec osób LGBT. „Błogosławimy osoby, nie związki.”

Zmiany w zarządzaniu Watykanem: Wprowadził surowe kontrole finansowe oraz ograniczył honoraria wypłacane podczas procesów beatyfikacyjnych i kanonizacyjnych, co spotkało się ze sprzeciwem wielu hierarchów.

4. Kontrowersyjne stanowisko wobec wojny na Ukrainie

Neutralność czy naiwność?
Franciszek wywołał liczne kontrowersje, unikając jednoznacznego potępienia Rosji po jej agresji na Ukrainę. Jego słowa o „szczekaniu NATO pod drzwiami Rosji” były szeroko krytykowane i odbierane jako obciążanie Zachodu winą za konflikt. Krytycy zarzucali mu brak odwagi moralnej w potępieniu agresora oraz zbyt dużą uległość wobec Moskwy.

Niefortunna pochwała rosyjskiego dziedzictwa imperialnego
W przemówieniu do rosyjskiej młodzieży Franciszek zachęcił ją, by była dumna ze spuścizny „wielkiej Rosji Piotra Wielkiego i Katarzyny II”. To wystąpienie wywołało oburzenie na Ukrainie i było postrzegane jako wspieranie rosyjskiej narracji imperialnej, co wykorzystał Kreml do usprawiedliwiania wojny.

Wiadomość do Putina  W kontekście wojny na Ukrainie, papież Franciszek wyraził gotowość do spotkania z prezydentem Rosji, Władimirem Putinem, w Moskwie. W wywiadzie dla włoskiego dziennika „Corriere della Sera” z maja 2022 roku, papież powiedział: „Poprosiłem kard. Parolina, aby po dwudziestu dniach wojny przekazał Putinowi wiadomość, że jestem gotów udać się do Moskwy… Nie otrzymaliśmy jeszcze odpowiedzi i nadal nalegamy”. Papież Franciszek konsekwentnie podkreślał znaczenie osobistego spotkania z człowiekiem i dialogu jako drogi do przemiany serca.

5. Kryzys autorytetu i Kościół dla ubogich

„Klerykalizm jest perwersją kapłaństwa: to wypaczenie.” 

Konflikt z konserwatystami i zarzuty herezji: Franciszek spotkał się z rosnącym oporem ze strony konserwatywnego skrzydła Kościoła. Jednym z najgłośniejszych krytyków był kardynał George Pell, który określił jego pontyfikat mianem „katastrofy”. Kardynał Gerhard Müller, były prefekt Kongregacji Nauki Wiary, posunął się jeszcze dalej, sugerując, że niektóre wypowiedzi papieża mogą być uznane za „heretyckie”. W ich opinii Franciszek podważał nienaruszalność doktryny, otwierając przestrzeń dla rozbieżnych interpretacji nauczania Kościoła.

Spór o „ścieżkę synodalną” i decentralizację: Szczególne oburzenie konserwatystów wzbudziła tzw. „ścieżka synodalna” – proces szerokich konsultacji z wiernymi, lokalnymi wspólnotami i świeckimi. Papież dopuszczał w jej ramach możliwość reform dotyczących np. roli kobiet w Kościele, celibatu kapłańskiego czy stosunku do osób LGBT. Krytycy obawiali się, że otwarcie takich tematów doprowadzi do „relatywizacji” nauki Kościoła i osłabienia jego jedności. 

Decyzje personalne i skandale w Polsce. Papież Franciszek wielokrotnie interweniował w sprawy polskiego Kościoła, zwłaszcza w kontekście nadużyć seksualnych. Od 2019 roku do 2023 roku Watykan przyjął rezygnacje lub usunął ze stanowisk co najmniej dziesięciu biskupów i arcybiskupów w Polsce, związanych z tuszowaniem przypadków pedofilii lub brakiem reakcji na zgłoszenia. Wśród nich znaleźli się m.in. bp Edward Janiak (Kalisz), abp Sławoj Leszek Głódź (Gdańsk), bp Jan Tyrawa (Bydgoszcz), bp Stefan Regmunt (Zielona Góra-Gorzów) czy bp Tadeusz Rakoczy (Bielsko-Żywiec). Franciszek zastosował wobec nich kary kanoniczne: zakaz uczestniczenia w publicznych celebracjach liturgicznych oraz nakaz życia w odosobnieniu i modlitwie pokutnej.Reakcje w Episkopacie były podzielone. Część duchownych – jak kard. Kazimierz Nycz czy abp Grzegorz Ryś – poparła kierunek papieskich działań i apelowała o przejrzystość. 

Inne spojrzenie na politykę międzynarodową. Franciszek, jako pierwszy papież z Ameryki Południowej, wniósł do Watykanu nowe spojrzenie na problemy świata – szczególnie na kwestie imigracji oraz nierówności społecznych. Jego ocena geopolityczna, na przykład postrzeganie USA jako „państwa imperialistycznego”, często różniła się od perspektywy zachodnich społeczeństw.

Kościół dla ubogich. Franciszek konsekwentnie promował wizję Kościoła „ubogiego i dla ubogich”. Jego działania, zmierzające do ograniczenia przepychu, bogactwa i przywilejów hierarchów, często spotykały się z oporem wewnętrznym. Papież dążył do decentralizacji Kościoła i zmiany jego kultury na bardziej inkluzywną i miłosierną, choć nie zdołał przeprowadzić pełnej reformy kurii watykańskiej.

Idea pustego konta. Papież Franciszek powołał również kardynałów, którzy mieli zajmować się ubogimi, podkreślając znaczenie troski o najbardziej potrzebujących w Kościele. Wśród nich był kardynał Konrad Krajewski, który pełnił funkcję jałmużnika papieskiego, pomagając tysiącom osób każdego dnia. Kardynał Krajewski wspominał: „Ja zajmuję się kontem Ojca Świętego. Papież mówi do mnie, że kiedy konto jest puste, to jest dobrze, a kiedy nie jest puste, to jesteś leniwy, nic nie zrobiłeś”​

Spotkania z uchodźcami i osobami wykluczonymi. Franciszek wielokrotnie spotykał się z uchodźcami, bezdomnymi i osobami wykluczonymi, podkreślając potrzebę solidarności i miłosierdzia wobec najbardziej potrzebujących. W 2016 roku odwiedził obóz dla uchodźców na greckiej wyspie Lesbos, skąd zabrał do Watykanu 12 syryjskich uchodźców, dając przykład gościnności i wsparcia dla ofiar konfliktów zbrojnych. W 2024 roku, podczas wizyty w Indonezji, spotkał się z sierotami, osobami starszymi i bezdomnymi, okazując im wsparcie i troskę. Ponadto, w Rzymie, papież zorganizował specjalne msze i spotkania dla osób bezdomnych, podkreślając ich godność i miejsce w społeczności Kościoła.

​

6. Ostatnie słowa i troska o świat

W Wielkanocną niedzielę 20 kwietnia 2025 roku, dzień przed śmiercią, papież Franciszek wygłosił swoje ostatnie publiczne orędzie "Urbi et Orbi". W emocjonalnym przemówieniu mówił o cierpieniu narodów dotkniętych konfliktami zbrojnymi. Wzywał do pokoju w Syrii, Mjanmie (Birmie), Kongo, na Ukrainie oraz w Ziemi Świętej, podkreślając, że "każdy pokój zaczyna się od ludzkiej godności".

Franciszek apelował, by nie zapominać o ofiarach zapomnianych wojen i o dzieciach, które dorastają w traumie. Podziękował także lekarzom i pracownikom humanitarnym działającym w strefach wojennych. Szczególne wzruszenie wzbudziły jego słowa skierowane do Ukraińców: „Niech nad waszą ojczyzną znów wzejdzie słońce sprawiedliwości i pokoju”.

Jeszcze kilka dni wcześniej papież spotkał się z delegacją z Demokratycznej Republiki Konga oraz z przedstawicielami chrześcijan z Syrii, którym przekazał słowa otuchy oraz zapewnił o modlitwie. Podczas prywatnej audiencji zorganizowanej dla rodzin uchodźców z Mjanmy, Franciszek mówił: „Nikt nie jest uchodźcą dla Boga. Każdy ma imię, historię i godność”.

7. Ostatnia droga Franciszka – szczegóły pogrzebu

Przyczyna śmierci
Papież Franciszek zmarł 21.04.2025 na skutek rozległego udaru mózgu i następującej po nim nieodwracalnej niewydolności serca. Do zgonu doszło w Domu Świętej Marty o godzinie 7:35 rano. Watykan poinformował, że ostatnie godziny życia papież spędził w obecności najbliższych współpracowników i w modlitwie.

Prostota ceremonii
Zgodnie ze swoją wolą, papież Franciszek zdecydował o uproszczeniu tradycyjnej ceremonii pogrzebowej. Rezygnując z trumny ołowianej, zostanie pochowany w dwóch trumnach zamiast tradycyjnych trzech, podkreślając duchowy i prosty charakter swojego pontyfikatu.

Niezwykłe miejsce pochówku
Wybór Bazyliki Santa Maria Maggiore zamiast tradycyjnych Grot Watykańskich był symbolicznym gestem pokazującym jego szczególny związek z tym miejscem, do którego wielokrotnie pielgrzymował przed ważnymi wydarzeniami pontyfikatu. To jedna z czterech bazylik większych Rzymu i zarazem najstarsza z nich dedykowana Matce Bożej – sięgająca IV wieku. Znajdują się w niej relikwie żłóbka Jezusa, które papież Franciszek często odwiedzał, zawierzając Matce Bożej swoje podróże i decyzje.

Ceremonia pożegnania
Pogrzeb Franciszka, zgodnie z jego wolą, będzie skromny, bez wystawiania ciała na katafalku. Szczegóły ceremonii obejmują prosty obrzęd złożenia do trumny w kaplicy Domu Świętej Marty oraz mszę na placu św. Piotra. Watykan zadbał o to, aby cała uroczystość odzwierciedlała styl pontyfikatu Franciszka – bez zbędnego przepychu.

8. Następca Franciszka – rokowania i kandydaci

Po śmierci Franciszka spekulacje dotyczące jego następcy nabierają intensywności. W Watykanie ścierają się dwie dominujące frakcje: konserwatyści, którzy pragną powrotu do bardziej tradycyjnego modelu Kościoła, oraz reformatorzy dążący do kontynuacji kursu obranego przez Franciszka. Wśród kandydatów wymieniani są kardynałowie Matteo Zuppi oraz Gérald Cyprien Lacroix jako kontynuatorzy reform, a z drugiej strony konserwatyści jak kardynałowie Peter Erdö czy Robert Sarah, znany z kontrowersyjnych porównań praw kobiet do „islamistycznego fanatyzmu”. W kontekście globalizacji i kryzysu migracyjnego pojawiają się także głosy, że nadszedł czas na kolejnego papieża spoza Europy. Przed Franciszkiem ostatnim papieżem pochodzącym spoza Europy był Grzegorz III (731-741), Syryjczyk. 

9. Życie jest pielgrzymką

Pontyfikat Franciszka był okresem dynamicznych zmian i wielu kontrowersji. Swoją autentycznością i otwartością zdobył serca milionów wiernych, ale jednocześnie naraził się na krytykę ze strony konserwatywnych środowisk kościelnych. Jego śmierć zamyka pewien rozdział historii Kościoła, pozostawiając pytania o przyszłość reform, które rozpoczął. Mimo sprzeciwów, które towarzyszyły mu przez cały pontyfikat, Franciszek na zawsze pozostanie papieżem, który pokazał światu inne, bardziej ludzkie oblicze Watykanu.