Jakie emocje sterują naszym umysłem, gdy jesteśmy chorzy?

Kiedy jesteśmy chorzy, czujemy się zmęczeni, trochę przygnębieni, mniej głodni niż zwykle oraz bardziej wrażliwi na ból i zimno. Fakt, że stan choroby objawia się nie tylko w naszym ciele, ale także umyśle i zachowaniu, nie jest nowym odkryciem. W terminologii medycznej symptom złego samopoczucia obejmuje kilka stanów emocjonalnych, które idą w parze z chorobą. Lekarze często postrzegają te objawy jako coś w rodzaju nieprzyjemnego skutku ubocznego naszych dolegliwości, ale jak się okazuje, ten stan emocjonalny może być jednym ze sposobów, w jaki organizm walczy z chorobą.

Nasze ciało ustawia sobie priorytety, kiedy walczy z infekcjami. Ludzki układ odpornościowy to skomplikowany mechanizm, który pozwala stłumić i wyelimnować z naszego ciała bakterie, wirusy czy pasożyty, które powodują chorobę. Aktywowanie tego systemu kosztuje nasze organizmy sporo wysiłku. Jednym z ważniejszych działań w walce z infekcją jest podniesienie temperatury, czyli gorączka. Taki stan wymaga dużych zasobów energii.

A jak reaguje nasza psychika? Jak się okazuje, pewne mechanizmy emocjonalne mogą być skorelowane z tym, jak reaguje nasze ciało. Psycholodzy proponują określenie lassitude, jako stan emocjonalny towarzyszący infekcji. W wolnym tłumaczeniu oznacza to właśnie uczucie silnego zmęczenia. No dobrze, ale jaki to ma związek z emocjami? Okazuje się, że można to powiązać z mechanizmami regulującymi nasze uczucia. 

Wyobraźmy sobie, że spacerujemy po lesie. Myślimy, że jesteśmy sami, wtem słyszymy dźwięk sugerujący, że duże zwierzę znajduje się w pobliżu zarośli. Nasze źrenice rozszerzają się, słuch jest wyostrzony, a układ sercowo-naczyniowy zaczyna mocniej pracować przygotowując się do ucieczki lub obrony. Te skoordynowane zmiany fizjologiczne i behawioralne są wytwarzane przez leżący u ich podstaw program emocji, który odpowiada za strach.

Innym przykładem jest emocja wstydu, która "szuka" znaków, że zrobiliśmy coś, za co jesteśmy umniejszani przez członków naszej grupy społecznej. Kiedy wykryjemy jeden z tych wskaźników (np. powiemy coś głupiego i ktoś nas skrytykuje), doświadczenie wstydu pomaga rozwijać naszą mentalną mapę. Prawdopodobnie spróbujemy uniknąć takich sytuacji w przyszłości. Podobnie nasz organizm zachowuje się, kiedy zachorujemy. Czujemy się zmęczeni, niekiedy smutni i markotni właśnie dlatego, że nasze ciało wysyła nam komunikat o potrzebie odpoczynku. Oto kilka przykładów takich komunikatów:

 - Uczucie zmęczenia sygnalizuje nam potrzebę obniżenia poziomu aktywności fizycznej, co pozostawi więcej energii dostępnej dla układu odpornościowego, 
- Zwiększona podatność na nudności i ból chroni nas przed zakażeniem lub urazem, który dodatkowo zwiększyłby obciążenie układu odpornościowego,
- Zwiększona wrażliwość na zimno motywuje nas do poszukiwania takich rzeczy, jak ciepłe ubrania i źródła ciepła, które obniżają koszty utrzymania temperatury ciała,
- Zmiany w apetycie i preferencjach żywieniowych zmuszają do jedzenia (lub niejedzenia) w sposób, który wspiera walkę z infekcją, 
- Uczucie smutku, depresji i przygnębienia jest sygnałem dla naszych bliskich, że potrzebujemy pomocy.

Nie od dziś wiadomo, że zdrowie to nie tylko zdrowe ciało, ale także zdrowy umysł. W czasie choroby warto więc być dla siebie wyrozumiałym i dać sobie czas na regenerację. Jeśli jednak nie jesteśmy chorzy, a stan zmęczenia i przygnębienia się przedłuża bez wyraźnych przyczyn, warto powiadomić o tym lekarza, bo może to być oznaka poważniejszego schorzenia. 

Źródła: [1] [2]