Różnego rodzaju tkaniny od wieków były używane do podtrzymywania kobiecych piersi. Mozaika „bikini girl” z Villa Romana del Casale na Sycylii, datowana na IV wiek naszej ery, przedstawia serię młodych kobiet ubranych w staniki podczas uprawiania sportu. Ale współczesny biustonosz (ang. bra) składający się z dwóch miseczek, opaski i ramiączek, to słowo skrócone od francuskiego określenia „brassière”, które jest świadectwem XIX-wiecznego ruchu reformatorskiego.

Geneza i ewolucja biustonoszy

W reakcji na uciskowe gorsety z lat 50. XIX wieku lekarze zaczęli promować lżejsze „podpieracze piersi”, które umożliwiałyby kobietom lepsze trawienie i oddychanie. Prototypy pierwszych biustonoszy były produkowane i sprzedawane w Anglii, Ameryce, Niemczech i Francji od 1850 do około 1920 roku. W tym okresie stanik był nadal nowością. Modną sylwetkę belle époque w kształcie litery S łatwiej było uzyskać dzięki gorsetom i pasom (które wyszczuplają talię) niż za pomocą stanika. Ale kobieca sylwetka zmieniła się po I wojnie światowej. Klatka piersiowa "zmniejszyła się", co sprawiło, że stanik lepiej się dopasował do nowego wyglądu i był noszony głównie przez młode elity. 

W XX wieku stanik nabył wiele cech, które wciąż posiada: literową rozmiarówkę miseczek, zapięcia na haftki, regulowane ramiączka. Poprawa elastyczności tekstyliów, nowe kolory i wzory pomogły spopularyzować go wśród kobiet w wieku 17 lat i starszych. Pojawienie się biustonoszy w hollywoodzkich filmach – szczególnie tych spiczastych z dumą noszonych przez popularne seks bomby oraz naciski marketingowe ze strony domów towarowych, wprowadziły ten styl do głównego nurtu. 

Rewolucyjną konstrukcją stał się biustonosz zaprojektowany w 1943 przez Howarda Hughesa specjalnie dla Jane Russell do filmu „The Outlaw” (Wyjęty spod prawa). Oryginalnie wzmocnione miseczki podnosiły i rozdzielały piersi, a sam biustonosz stał się wzorem dla wielu współczesnych modeli.

Historycy Jane Farrell-Beck i Colleen Gau, autorzy książki Uplift: the Bra in America, piszą, że podczas drugiej wojny światowej amerykańskim żołnierkom wydawano staniki jako część munduru i wkrótce stało się to standardowym ubiorem kobiet pracujących z klasy średniej. Wspomniany wcześniej stanik Jane Russell w kształcie torped nadał tej odzieży chyba najbardziej rozpoznawalną sylwetkę lat pięćdziesiątych. Reklamy z tamtych lat pokazują, że był on zwykle noszony z gorsetem. Wprowadzenie „stanika treningowego” w tym okresie rozszerzyło rynek konsumencki na młodsze nastolatki. 

W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych odrzucono gorset i pasy wyszczuplające. Zmieniły się też konotacje stanika. Komfort i funkcjonalność stały się ważniejsze niż urok i seksapil gwiazd filmowych. Niektóre feministki dostrzegły w biustonoszu przykład kobiecego podporządkowania się męskim spojrzeniom i zbuntowały się. Był to słynny protest przeciwko konkursowi piękności Miss America z 1968 roku, który zapoczątkował współczesny mit feministki.

Jednak zdecydowana większość kobiet nadal nosiła staniki z powodu wygody. Wkrótce popularne stały się elastyczne, dzianinowe biustonosze, wprowadzone w latach 70. i 80. XX wieku dla sportowców. Kobiety preferowały je zamiast modeli z fiszbinami. 

Seksowne biustonosze powróciły w 1990 i 2000 roku, w dużej mierze dzięki kampanii Wonderbra „Hello Boys” z udziałem czeskiej supermodelki Evy Herzigovej, a także za sprawą "aniołków" Victoria's Secret. Firmy, takie jak Frederick's of Hollywood i Agent Provocateur oraz performerki, jak Dita Von Teese, wykorzystały erotyzm biustonoszy. Pomogły przywrócić im buduarową mentalność i wpisać się w popkulturę torując drogę do sukcesu takim filmom, jak Pięćdziesiąt twarzy Greya. W ostatnim czasie projektanci zaczęli eksponować biustonosz jako element okrycia wierzchniego.

Ta część bielizny jest produkowana we wszystkich możliwych wariantach - bez ramiączek, bez miseczek, z wkładkami lub fiszbinami i bez nich, etc. Kształt zmienił się ze stożkowego, przez push-up, na bardziej naturalny. Wygląda na to, że staniki pozostaną z kobietami na długie lata, niezależnie od rewolucji modowych i seksualnych, które zapewne czyhają tuż za rogiem.

Koronacja dziewczyny w bikini z Villa Romana del Casale, IV w n.e.

Bielizna damska w Pomocniczej Służbie Terytorialnej, 1940

Produkcja modelowanych staników, 1949

Lizabeth Scott, 1950

Marilyn Monroe, około 1950 roku

Modelka w bieliźnie Pauline Trigere, 1963

Catherine Deneuve, 1967

Jane Fonda i Robert Redford, 1967

Iman, około 1990

Christy Turlington, 1992

Jiali Zhao, 2018

źródło: [1]